Gemeenten geef duidelijkheid en publiceer vanaf nu alle meldingen

Gemeenten publiceer vanaf nu zowel (1) de instemming (2) de weigering en (3) de instemming van rechtswege door het gemeentebestuur met een melding (bijvoorbeeld voor de aanleg van een uitweg).

De Afdeling verduidelijkt vandaag de rechtspraak over meldingenstelsels. Op 14 januari 2015 heeft de grote kamer van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State twee uitspraken gedaan over meldingenstelsels. Op 12 november 2014 werd de conclusie van de staatsraad advocaat generaal Widdershoven in deze procedures reeds bekend gemaakt. Deze uitspraken gaan over meldingenstelsels in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van twee gemeenten, maar het bereik van deze uitspraak is veel ruimer.

Meldingenstelsels in APV’s

In veel APV’s zijn meldingenstelsels opgenomen, ook in de model APV van de VNG. In de uitspraken die de ABRvS vandaag heeft gedaan gaat het om meldingenstelsels voor de aanleg van uitwegen. Deze uitspraken (ABRvS  14 januari 2015, zaaknummers 201304895/1 (Stein) en 201303069/1 (Leeuwarden)) van de grote kamer volgen na een conclusie van staatsraad advocaat generaal Widdershoven en gaan in op het meldingenstelsel in het algemeen en zijn daarmee van belang voor allerlei soorten meldingenstelsels.

Welke lessen kunnen we leren uit deze uitspraken voor meldingenstelsels in APV’s en andere verordeningen van gemeenten en andere bestuursorganen? Er bestaan verschillende soorten meldingenstelsels. In de conclusie van de staatsraad generaal worden deze uitgebreid besproken. Het meldingenstelsel voor de aanleg van uitwegen, betreft een zogenoemde “melding als uitzondering op een voorwaardelijk verbod”. Maar wat is nu precies een melding als uitzondering op een voorwaardelijk verbod. Dat is een meldingensysteem waarbij de positieve reactie op de melding de toestemming geeft om een activiteit of handeling te verrichten die in beginsel verboden is. Duidelijker nog is wellicht het praktische voorbeeld uit beide uitspraken. In de APV van beide gemeenten (op basis van de model APV van de VNG) staat dat het verboden is om een uitweg aan te leggen als daarvoor niet eerst een melding is gedaan bij het gemeentebestuur. Verder is bepaald dat de uitweg mag worden aangelegd als het gemeentebestuur niet binnen vier weken na ontvangst van de melding de aanleg heeft verboden.

Voor deze meldingen als uitzondering op een voorwaardelijk verbod geldt:

1. De instemming van het bestuursorgaan met de melding binnen de voorgeschreven termijn is een besluit in de zin van de Awb.
2. De zogenoemde instemming van rechtswege na afloop van de termijn waarbinnen het bestuursorgaan kan instemmen is ook een besluit in de zin van de Awb.
3. De weigering om een melding te accepteren is eveneens een Awb besluit, maar als het bestuursorgaan dit pas doet nadat de voorgeschreven termijn is verlopen, dan is het bestuursorgaan niet meer bevoegd om die beslissing nemen.
   • Als het bestuursorgaan te laat weigert om de toestemming te verlenen dan wordt het bestuursorgaan geacht van rechtswege al te hebben ingestemd met de melding. Oftwel, (te lang) stil zitten bij het bestuursorgaan levert een toestemming op. Als een te late weigering bij de bestuursrechter wordt aangevochten, zal de bestuursrechter deze weigering ongedaan moeten maken, want het bestuursorgaan wordt dan geacht al een instemming van rechtswege (automatisch) te hebben gegeven.

Tegen al deze besluiten op grond van de Awb staat rechtsbeschwerming open. Er kan eerst bezwaar (art. 7:1 Awb) worden ingediend bij het bestuursorgaan en later beroep kan worden ingesteld bij de bestuursrechter.

Publicatie

De instemming of weigering door het bestuursorgaan wordt nu bekendgemaakt door verzending van het besluit aan de melder zelf. Het bestuursorgaan hoeft zo’n besluit niet bekend te maken op een ander wijze. Instemmingen van rechtswege hoeven ook niet te worden gepubliceerd. Anderen dan de melder worden hierdoor soms erg laat bekend met zo’n melding. Dat betekent echter niet dat belanghebbenden niet in rechte op kunnen komen tegen zo’n melding. Gelet op de rechtsonzekerheid die hierdoor voor de melder kan ontstaan (kan er nog iemand bezwaar maken en kan de toestemming dan nog weer tenietgedaan worden), geeft de Afdeling in overweging dit soort meldingen altijd te publiceren. Het lijkt ons voor zowel bestuursorgaan als burgers heel goed als bestuursorganen deze oproep van de Afdeling ter harte nemen en inderdaad tot publicatie van de verschillende reacties op de meldingen over gaan.

Dus gemeenten publiceer vanaf nu zowel (1) de instemming met de melding (2) de weigering van een melding en (3) de instemmingen van rechtswege door het gemeentebestuur met een melding. Dit geldt bijvoorbeeld voor meldingen in het kader van de aanleg van een uitweg (indien in de APV op deze manier geregeld).

Melding bij algemene regels

Een ander soort  meldingenstelsel , betreft de melding in verband met algemene regels. Een voorbeeld daarvan is de meldingsplicht uit het Activiteitenbesluit. Dit betreft een melding die met name voor het bevoegd gezag van belang is, omdat het bevoegd gezag daarmee weet wie onder welke algemene regels valt. De algemene regels zijn namelijk hoe dan ook van toepassing op de mleder. Of de melding nu wel of niet wordt gedaan, de betreffende regels gelden. Dat betekent echter niet dat de melder de melding dan ook net zo goed achterwege kan laten. De melding is wel degelijk een verplichting waar aan de melder zich dient te houden. Het bedrijf moet de melding uiterlijk vier weken voor oprichting of verandering van het bedrijf bij de gemeente doen. Tegen het niet indienen van een melding of het indienen van een onvolledige melding kan zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk handhavend worden opgetreden. De gemeente moet een melding in het kader van het Activiteitenbesluit publiceren.

De Afdeling merkt op dat een stelsel waarbij niet alle reacties voor bezwaar en beroep vatbaar zijn ook mogelijk is. In dat geval zal het bevoegd gezag wel duidelijk moeten kiezen voor een systeem met algemene regels waarbij de gemelde handeling mag doorgaan als aan de voorschriften in de algemene regels wordt voldaan. Aan een dergelijk meldingenstelsel kleven uit het oogpunt van een coherent systeem van rechtsbescherming minder bezwaren dan aan de bestaande meldingenstelsels, aldus de Afdeling.

Voor de volledige uitspraken kunt u op deze link (gemeente Stein) en deze link (gemeente Leeuwarden) klikken. De zeer uitgebreide conclusie van staatsraad advocaat generaal Widdershoven van 12 november 2014 treft u hier aan.

Dit is een bericht van Fleur Onrust (ENVIR Advocaten)