De Omgevingswet komt, maar is er niet op 1 januari 2021
Uitstel maar geen afstel
Uitstel, maar geen afstel. Op 1 april 2020 bracht de minister in een brief aan de Kamer naar buiten dat de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt uitgesteld. De nieuwe Omgevingswet waarmee het hele stelsel aan ruimtelijke ordeningsregels en milieuregels wordt gewijzigd zal niet op 1 januari 2021 in werking treden. Wanneer wel? Dat is nu nog niet duidelijk.
Voldoende redenen voor uitstel
Belangrijkste argument voor het uitstel van de inwerkingtreding wordt gevonden in de huidige coronacrisis. Deze crisis zou niet alleen aan de wetgever te weinig tijd bieden om de resterende delen van de enorme wetgevingsklus te klaren, maar ook lagere overheden hebben nu onvoldoende tijd om zich terdege voor te bereiden op dit nieuwe stelsel. Want belangrijk is te beseffen dat de nieuwe Omgevingswet meer is dan een nieuwe wet. Met deze wet met bijbehorende AMvB’s wordt het hele stelsel van omgevingsrecht zodanig op zijn kop gezet, dat een goede voorbereiding geen luxe maar een vereiste is. De vraag kan overigens gesteld worden er voor een dergelijk omvangrijke stelselwijziging überhaupt voldoende voorbereidingstijd gevonden kan worden als de overige taken gewoon doorlopen.
Uit de brief wordt duidelijk dat de laatste noodkreten van onder meer Jan van der Grinten en Tijn Kortmann om de Omgevingswet niet in werking te laten treden en goed te keuren, geen reden zijn voor deze brief. De minister benadrukt dat het onderhavige uitstel geen afstel van deze hele wetsoperatie inhoudt.
Ook blijkt uit de brief van de minister van 1 april jl. dat het noodzakelijke digitale stelsel omgevingswet (DSO genoemd) nog onvoldoende stappen zijn gezet voor een goede implementatie. Dit volgt uit de zogenaamde Gateway Review, die als bijlage bij de Kamerbrief is gevoegd. Maar blijkens de brief geven ook andere ontwikkelingen zoals de vertraging rondom het beschikbaar komen van de standaard voor publicatie van omgevingsdocumenten en de verwerving van lokale software aanleiding om de inwerkingtredingsdatum te verlaten.
Wat is er al klaar?
De Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben de zogenaamde voorhang van vier ontwerpbesluiten (AMvB’s) afgerond. Daarnaast heeft de Eerste Kamer inmiddels ingestemd met de voorstellen voor de Invoeringswet en de Aanvullingswetten bodem, geluid en grondeigendom.
Wat moet er nog gebeuren voordat de Omgevingswet in werking kan treden?
Op dit moment is bij de Eerste Kamer de aanvullingswet natuur nog in behandeling en ligt in beide Kamers het aanvullingsbesluit natuur voor. Als ook deze aanvullingswet wordt aangenomen is het gehele omgevingsrecht in de Omgevingswet geïntegreerd.
Daarnaast moeten het wetsvoorstel tot wijziging van de Algemene wet bestuursrecht en enkele andere wetten en het voorstel voor de Wet elektronische publicaties nog plenair door het kabinet worden behandeld. Ten slotte dient als laatste stap het ontwerp van het Koninklijk Besluit waarmee de wetgeving in werking kan gaan, bij beide Kamers te worden voorgehangen. En dan… dan moeten gemeenten, provincies, het rijk, bedrijven en burgers met de wet aan de slag in de praktijk. Maar zover zijn we nog niet.
Zoals de minister echter terecht opmerkt in de Kamerbrief van 1 april kan de Omgevingswet alleen in werking als het digitale stelsel op orde is. Dat is weliswaar geen rechtsstatelijk vereiste maar het stelsel is zonder het DSO nauwelijks goed bruikbaar. Over het DSO wordt in de Kamerbrief opgemerkt dat wat betreft de vulling van het DSO met content bij de inwerkingtreding in het DSO het volgende beschikbaar zijn.
- Rijk: Omgevingsregeling, Omgevingsvisie en (deels) AMvB’s;
- Gemeenten: bestaande bestemmingsplannen en andere ruimtelijke plannen (automatisch ingelezen vanuit RuimtelijkePlannen.nl) (Let op, regelmatig stuit ik nog op plannen die niet (goed) beschikbaar zijn op ruimtelijke plannen.nl, dus ook daar is werk aan de winkel);
- Provincies: Omgevingsvisie en Omgevingsverordening; en,
- de zogenaamde bruidsschat (aangeleverd door het Rijk) voor.
In het DSO komen zowel juridische teksten, als toepasbare regels ten behoeve van het doen van aanvragen en meldingen en daarnaast zo veel mogelijk toepasbaar gemaakte regels ten behoeve van checken van regels, zo staat in de Kamerbrief.
Nu heel hard aan de slag (blijven)
Eén ding zal iedereen duidelijk moeten zijn nu: we moeten ons (blijven) voorbereiden op de komst van de Omgevingswet. De aankomende stelselwijziging laat eigenlijk geen enkel uitstel in de voorbereiding, het bekend worden met en volledig doorgronden van de Omgevingswet toe. Er is inmiddels veel gepubliceerd over de Omgevingswet, maar dat maakt het inlezen en bekend worden niet altijd eenvoudiger. Want de spreekwoordelijke bomen zijn soms lastig te zien door het bos aan informatie. Op de website van de VNG staan voor de verschillende onderdelen van en onderwerpen binnen de Omgevingswet, heldere en praktische webinars, bekijk deze eens!
Heeft u vragen over de gevolgen van het uitstel van de Omgevingswet voor uw organisatie of bedrijf, of over de Omgevingswet in algemene zin, neem dan contact op met Fleur Onrust (ENVIR Advocaten).
